کشکول بیرجندی

شعر و گویش بیرجندی

کشکول بیرجندی

شعر و گویش بیرجندی

غُرغُرون جَدّه

شعرگویشی «جدّه»(مادربزرگ)

...............................................

جمعه جدّه ی موکه ازما دو سه فرسخ(فرسنگ) دُورَه(دورهست،فاصله دارد)



بعدِعمرِکه دِسر دوو (بخاطر)بُزِخو معذورَه(عذرموجه دارد)



یاد ما کِرده بُ پیرزال٬به بیرجند اُومَه(آمد)



بُرهموکَیفِ موکوکه یه ٬دِدل مو سُورَه(جشن هست)



تاخروس خونِ (قبل از طلوع خورشید)صباصُب (صبح فردا)همه بیداربُدِم



دوویِ (بساط )أوسونه ثنا (افسانه سرایی )جدّه که بأشه جورَه



وأدِرزگوند(باتکان بیدارکرد) همه رَه جدّه دَمِ مقری بُنگ(اذان صبح)



که؛نِمه یی وَخَزی (بلندشوید)عمرِشِما نأفورَه(نابود)



واکُنی(بازکنید) نیم دریو(پنجره ها)ر٬مِه مَه(مادر) که أفتوتنِکَه(طلوع آفتاب)



خوأجه خضری (بابرکت )نِمِشو خونه یِ که بی نورَه



خودغذأیونِ قبستَکِ (خیلی شور)که شُویو مَخورَی



دل٬نَخینا(ضعفه )شُده وُ حالِ مو وَرهم شُورَه(متهوع)



هَی مِگوفتوم که مُورَه همبروپیتزایِ نِمَه



کم بِخوردوم وُمورَه حأجَتِ وَر کلپورَه(داروی گیاهی برای دل پیچه)



لقمعه یِ نونِ بِخوردِم که به بأزاربِرم



عقشِ بأزار!دِتو خونِ زَنو هر جورَه(همه جوره هست)



ما دِفکرِکه کُنِم هَی خوره أرا گیرا(آرایش)



جدّه هم وَر رَدِ سِدر وُ کفه وکأفورَه(به فکرمرگ)



دَمِ در هَی بَگومو(بگم یا بیگم=اسم زنانه) اودکلن أر جون خو مِزَه



جدّه گوف بُویِ مییأیه٬که دِپا بأفورَه



مُور زِمأری(گازگرفتگی) نِکُنی مِه مَه خود ای بُو کَفتکِ(لامصب)



أخِه پؤیِ مونِ هپّوک (ناتوان )دِگه لَؤ گورَه



تویِ را جدّه همِش غُر مِزَه و٬نُچ نُچ دا



هَی مِگو شهرِ شِما بُرچه چِنی نأجورَه



دخترون غورَه دَریده(تازه بالغ شده) رکه چنی وأسَخته(آرایش کرده)



بُرچه پاچینِ (نوعی لباس محلی بادامن چین دار)نِدأرن دِسری نو طورَه



تختِ گِربونِ (زیرگردن )زَنو بُرچه چِنو وربادَه(لخت)



فکولونِ همه بوسسی (سفید)شُده ٬بعضابورَه(مش)



دخترون مدرسه ای خودهمه دکّی (قایم باشک)دأرن



خوبِه درمدرسه اینو دو سه تا مأمورَه



مُور رضا شا دِ دَمِ توپ نِکِرده کله لیسک(بی روسری=کشف حجاب)



بُرچه ایدم که رَضا شایِ نِیه ٬ایجورَه



ایر نِگوفتوم که همونوکه که چأدر هم دا



به گمونِ مو که از دست خدا مجبورَه



سَرِوَرگِشته دِ پُفّکِ کَلو(بزرگ) بِستوندوم(گرفتم)



جدّه گُف او چِنه تودستِ تو کُوتِ نورَه(کنایه ازبی بهره)



پولِکور حِلّ حروم هی مِکونَی ور هَمنا(بی فایده)



بُرهمو زرتِ(فاق) پدر کَلپِ(ساده لوح) شما قمصورَه(پاره)

...............................................محمد حسین بهدانی     

                      https://telegram.me/kashkoolebirjandi ِ

مسلمونی

مُسلمونو مُسلمونی ر چه کِردَی


دلونِ پاکِ قُرأونی ر چه کِردَی


شمار أر وام سی درصد چه کارَه!!


حلال و برکتِ نونی ر چه کِردَی


شدَی دل خوش به قالِ کفترونِ


سِرأچان نغز و دألونی ر چه کِردَی


اُوپن کِردی تمومِ مِطبخ و رَه


مگرخونانِ پَیشونی ر چه کِردَی


بِجا بألشت و پُشتی مبل دِچندَی


صفایِ گَپ چَأرزونی ر چه کِردَی


نوای حِل حِله ی شویون عروسی


حنایِ ختنه سورونی ر چه کِردَی


زمستونو حَلا هُنچه تَموزِه


دِنَرمه ی برف و بأرونی ر چه کِردَی


رُبونِ سِرزِبَندتنگل ورَه


گَلوسکِ  پَهلِ بندونی ر چه کِردَی


سَبوو شَأزیله ایِ جدّه بِشکس


بُرا شولگِ قروتونی رچه کِردَی


گلینا و تقار و بأکونوک رَه


تگیجان لویِ تخ بونی ر چه کِردَی


چه کِردی بوسّی یون لِنگ جَمل رَه


جغألان سَر زِمستونی ر چه کِردَی


خور هر شو خودتلگرام گیردأرَی


چرأغو و سَلومو نی ر چه کِردَی


قُپونچأیَن تمومِ أوورِتینا


مگرپاچی کَلوچونی ر چه کِردَی


حروم شَی زن ذلیل ون کویِ رستم


هُسومّوندِ سبیل ونی رچه کِردَی


حَلا زَهراوویِ بچه ر بأد بِشورَی


شرنگ مرد ایرونی ر چه کِردَی


محمد حسین بهدانی


https://telegram.me/kashkoolebirjandi

بیشترشد

شورم به هوایِ شعرگفتن باطاقتِ طاق بیشترشد


طنزمَلسی رسیدوطبعم مانندبزاق بیشترشد


ماملّت شاعراز ازل هم مدیون سیاستیم زیرا...


باسوتّی بعضی از بزرگان هی سوژه ی داغ بیشترشد!


چون بابت یک سرقت کوچک دست دَله دزد قطع می شد!


اندیشه ی اختلاس و کلاً این سبک وسیاق بیشترشد


چون مرد عمل نداشت کشور،زن بار دگر به صحنه آمد!


هر روز زنان عمل! آنهم ازنوعِ دماغ بیشترشد


مانسل قدیم با تحرّک خوش هیکل و رویِ فُرم بودیم


تاورزشِ مان شد همگانی!

پرهیکل و چاق بیشترشد


سنجیده همیشه چشم مردم با مهریه ها کِلاسِ مان را


چون سطح سواد رفت بالا میزانِ

صداق بیشترشد!


دانشجویِ بی درآمدی را تشویق به ازدواج کردیم


خیرِ سَرِمان گناه کم شد، آمارِ

طلاق بیشتر شد


گفتند به ما دو بچه کافیست، جمعیّت مان دو روزه گُل کرد!


گفتندبیاربچه،خوب است! 

کوریِ اجاق بیشترشد!!


مدیون توأم اگر دلیل تجدیدِ فراشم آن صنم بود!


گفتندکه زن چراغِ خانه است 

میلم به چراغ! بیشتر شد


محمدحسین بهدانی



https://telegram.me/kashkoolebirjandi

خوف ورجا

از بس که غمِ دل ره خود شعر هجا کِردوم


یَه عمرِ غزل خونی وَر خوف و 

رجا کِردوم


از روزِ که خندان مور یار از مو 

جدا کِردَه


را خور مونِ وَهولید از یار جدا

کِردوم


دوشینه که مَأتو بو،اشکون مو 

دِلَنگوو بو


مِه مَو نِمِدیدَی که از غصّه چِهآ

کِردوم


بأور نِمِکردوم که پیرِ غم وغصّا

شوم


تا دینه که تُو أینه مویون خو نِگا

کِردوم


خود زردیِ یِ رنگ خو أخِر چِکُنوم

مو کِه


برفونِ سفیدِ مور پَأرو به حنا 

کِردوم


پیرونِ قدیمی ما گفتن که بلایِ

زَه


خور رستمِ داشتوم مو أرمونِ

دو تا کِردوم


از صُبِ صَبا اینجه هر رو 

دِرحیم أبا


خور هُنچه چِه وأسَخته هَی بُر

زَنِکا کِردوم


بُر او که کُنوم ژیگل مویونِ 

جَجولَی خور


خود ژِل اینِ کور هُنچه سیخِ

ورهوا کِردوم


از احمدِ أوقونی دَس فروشِ

مَلّه ی ما


یه عینکِ دودی یِ بُر خو دست

وپا کِردوم


ور لوو مو شو سوز أخِر هر چه 

خیتلی یِ بو


از بس که جِوونوکو رِشخند شما

کِردوم


یَه روز که پنداشتوم یَه دختر مور

مَأیه


تا پِش مو رسیده ایر،هلگوک صدا

کِردوم


گفتوم که شُمأره ی خور وَر ما 

مِدَی همشیره


انگار طلب جو از او گشنه گدا

کِردوم


وَر گِشتِه و وَر سر مو خود کیفِ

خو کُتّوندِه


از زور خجألت خور تندِ دِ پنا

کِردوم


ویّادِ مو نومه باز از شرم وحیا 

زن مو


دیدوم که دِ حقّی مو بد جورِ جفا

کِردوم


مَستوم که دلی ر حتماً یه جوره

به دست أروم


تو دل خو بُر ای فکرِ سرویسِ

طلا کِردوم


أخِر چه مِدونستوم بأزار چِنِی

خَأشو


بُر او که نَسق دومدِه،هَی کوش

وکلا کِردوم


مونتا زن قونِع ره بأید دِ طِلا

گیرن


خود ادکلنِ أخِر ایر از خو رضا

کِردوم


از بس که بودوم خوشحال از رفعِ

بلا دوّم!!


مور خوو نِمِبو هرچی بُر خو اَلِه لا

کِردوم


شوو چِلّه غمِ دل رَه پِش دلبرِ

رعنا خو


تا صُبِ صَبا بیدار أوسونه صَنا

کِردوم



محمد حسین بهدانی



https://telegram.me/kashkoolebirjandi

خُشکسألی

خُشکسألی که مِیأیَه چَکنا طوو مِکونَن


یادِ قَحطا یِ قدیم ،خوردنِ نون

 جومِکونن


تُو کِلأتا که جوونو همه بیکار أین


دمِ سأباط و سَر أوو روز خو ره 

شوو مِکونن


بوال أُوناجِر که بِرَی کار به بیرجندمِبرَن


یَکدونک ره کم از گوشه ی پَأتوو

مِکونن


تا مِبینن که نِدأره رِج وحالِ بَچّوک


اِیر دِبَأزارِ مَلک پِش کَسه پَأدوو

مِکونن


أرقَنان شهرکه اِیر کَلپِ مِبینن 

خودهم


سَر دِجون سَأده یِ صنّأریِ لَلّو

مِکونن


کَلّه اِیر تاف مِزنن هُنچه جَجِ 

مویونی ر


سیخ وَر چار طرف مردومِ نَأطوو

مِکونن


لیّ روش روشِ دِپا،پِرَنِ تنگِ دِبَری


ألِشِ جُبّه یِ کرباسِ شَلیتّوو 

مِکونن


هرچه ألنگ و دِلِنگِ بدلیّ هأیه


وَرسرو کَلّه ی دُم بست دِلنگوو

مِکونن


أخِرِ هفته که بُر خو بِه کِلأته 

مِرِدِه


همه یِ مردوم دِه بُهوک به یَگهوو

مِکونن


پدری تا که مِبینه پسرِ شهری خور


مِگه ای خاک ور او سر تونِه بوالهوو نِکونن


او چه تَرکیبِه یِ که بُرخو بِسأختَی جأهِل


یه کمِ شرم و حیا از مون و 

مِه موو مِکونن


مِگِده أخِه شما خود مو دِ تو شهر

نِیَی


نِمِبینَی که چطو مور همگی هوو

مِکونن


دِمِیون ایهمه خوش تیپ شما 

پِندأرَی


ایقذروک!!  أخِه نِگا مانِ أتألوو

مِکونن؟


اونجه شهرِه همگی أکورو نینا

دأرَن


تویِ ماشینِ خو هم گِیژدِلِ گِیژدوو مِکونن


هُنچه مِه مَه زَنِکا کلّه پَخولوو

خو نِیَن


روزِ صد بار خوره ژیگولِ گِیسوو

مِکونن


هُنچه اینجه خو نِیِه،مرد جلو زَه

را رَه


تو بغل هم،هم اگربَن مگر ألّلو

مِکونن


أخِه جوجه فکولیّ و إسی أر لوو

دأرَن


کی هوس بُر زدنِ پوکّه ور إشنو

مُکونن


دوو مِگیرن که گمونِه مو مِگن 

پارتی یِ


قرصِکور تا مِخورن هی 

کله بوسوو مِکونن


یادبَأدا که دگه پا خو دِ تو دِه نُوم

مو


تو کِلأتا همگی زندگی أر هوو

مِکونن


بعداز ای خیلِه دِگه سر به سَری 

مونِکنَی


که دِرسمونِ مو گأوَرس وَر أفتو

مِکونن



محمدحسین بهدانی



https://telegram.me/kashkoolebirjandi


ِ